Om uit de kramp te komen waarin ik ben geschoten sinds Trump de verkiezingen won, besloot ik af te reizen naar Nijmegen om het symposium Invasion of the wild te bezoeken. Lekker een dagje mijmeren en denken over wilde dieren, daar was ik wel aan toe. Maar ik had buiten mezelf gerekend. In mijn toestand bleek ik vooral vatbaar voor informatie met een omineuze politieke bijklank.
Oprukkende wilde dieren blijken namelijk alles te maken te hebben met de toestand in de wereld. Op het symposium kwamen onder meer opdringerige huismuizen, brutale zeemeeuwen en besmette teken ter sprake, maar de charismatische wolf had toch wel de hoofdrol. ‘De wolf krijgt kansen omdat het Europese platteland leger wordt’, legde organisator en omgevingsfilosoof Martin Drenthen uit. Een direct gevolg van een landbouwpolitiek die jarenlang heeft ingezet op rationalisatie en schaalvergroting. Nu zitten we met grote aaneengesloten stukken land, waar wolven lekker kunnen rennen. Demografie is een andere factor. In onze contreien worden al niet zoveel baby’s geboren en eenmaal jongvolwassenen verhuizen zij ook nog eens als de wiedeweerga naar de stad, waardoor het platteland extra leegloopt en vergrijst. Goed nieuws voor wolven, die niet van menselijke drukte houden.
Hoe ouder mensen zijn, hoe angstiger en behoudender hun levenshouding. Het is een crue uitspraak, en zoals alle statistiek die mensen betreft gruwelijk onrechtvaardig voor de uitzonderingen die er ook altijd zijn, maar dit zijn toch echt de bevindingen van de professionele mentaliteitspeilers. Het platteland moet inmiddels dus wel overmatig bevolkt zijn door bange mensen die hun hakken in het zand zetten als het op verandering aankomt. En dat zullen de wolven weten. Want die waren er vroeger niet. En die horen hier dus niet!
Het is frappant om te zien welke argumentatieve trukendoos de wolvenweerders verder opentrekken. Een klassieker: ‘Wolven zijn prima – in Rusland, waar ze vandaan komen. Maar niet bij ons.’ Ook die Russische wolf kreeg trouwens kansen dankzij de geopolitiek. Sinds het verdwijnen van het ijzeren gordijn is er geen fysieke barrière meer die wolven verhindert om het Vrije Westen te verkennen. Het is u ingepeperd: bij een vrije markt hoort een vrij verkeer van mensen en goederen, en het vrije verkeer van wilde dieren krijgt u erbij cadeau. Een ander succesnummer is de samenzweringstheorie: de wolf zou stiekem geïntroduceerd zijn door milieurakkers. Heel ingenieus vind ik persoonlijk de redenering van Oostenrijk (overigens gericht op beren in plaats van wolven). Toen beren vanuit Slovenië naar Oostenrijk trokken was hun reactie: ‘Dit zijn verdachte, gedegenereerde beren. Beren hebben namelijk wildernis nodig en Oostenrijk is geen wild land. Dus.’
De laatste weken is er veel gesproken over de Boze Witte Man. Zo halverwege het symposium zat ik op de lijn dat het misschien veeleer de Boze Oude Plattelander is die vreest voor de Invasie van het Kwaad – en vervolgens zijn de gramschap niet richt op een doorgeslagen vrijemarktideologie, maar op de migratiestromen die daar het gevolg van zijn.
Die gedachte was echter te simpel. Dat bleek toen de aandacht verschoof naar liefhebbers die de wolf zien als een zuiver, onschuldig new age-beest; soms tekenen ze hem zelfs met een roos in de bek, terwijl een beetje wolf toch vier kilo vlees per dag eet. Deze wolvenfans, vooral te vinden in de steden, dwingen op hoge poten bescherming van de wolf af. Waarop plattelanders constateren: ‘Onze dieren kunnen niet meer vrij rondlopen. Ik moet hekken om mijn kudde plaatsen en waakhonden voederen en africhten. Allemaal onbetaald extra werk om die schattige wolven van me af te houden.’ Tja. Zit wat in. Hier dragen stedelingen de abstracte lusten en plattelanders de concrete lasten, en dorpse onvrede daarover kun je toch niet helemaal afschuiven op de behoudzucht van bejaarde provincialen. Maar toen ik vernam dat eergisteren in de Saksische provinciestad Bautzen de eerste grote anti-wolfdemonstratie van Duitsland werd gehouden, en dat in hetzelfde stadje afgelopen september rechts-extremisten en vluchtelingen met elkaar op de vuist gingen, klapte dat beeld weer net zo gemakkelijk om.
Zo nam ik verward en met een hoofd vol halfbakken parallellen de trein terug naar huis. Wat zou ik hebben gehoord als Trump niet had gewonnen? Onderschat nooit de vertekeningen aangebracht door het eigen oververhitte gemoed.